Yerme (Jeremiah) SKORKA
was born in Zagorow, in the Voidvodeship of Greater Poland, on April 20, 1924.
His father, Jacob SKORKA, was a rabbi, and his mother, Slatka née Szejman, was a milliner and sold hats in Słupca. Yerme had a sister Ryvka and two younger brothers, Lajb (Léon) and Zalme (Zali).
In 1929, Jacob managed to immigrate to France and worked in a factory in the city of Nancy, where Slatka’s sister had previously settled and married.
In 1930 Slatka, Ryvka and her two brothers joined Jacob in Nancy. Zalme, whose health was fragile, succumbed to pneumonia. Ryvka took the name Régine, Yerme became Jérôme, and Lajb called himself Léon.
1938: Jacob and his family were declared stateless by the Polish government. Their requests for French citizenship were left pending.
1940: The Skorkas fled before the advance of the German army all the way to Libourne near Bordeaux. Jacob and Jérôme were farm laborers, Slatka and Régine cooked for them. This interlude in the countryside did not last long, no doubt due to the inefficiency of the “farm laborers”. The family moved to Bordeaux, and they all found odd jobs. Régine returned to work on the markets.
In September, 1940 she went back to Nancy to reopen her market stall, while Vichy issued its first anti-Jewish Statute. Two months later, in December, the whole Skorka family, except Régine, was interned in the La Lande camp at Monts, near Tours.
1941: Pierre Marie, Edouard Vigneron’s deputy in the aliens bureau of the Nancy police department, provided Régine with a real-fake I.D. card in the name of Hiebel, born in Metz. She used this card to make regular visits to her family at the camp.
October, 1941: Jérôme escaped to Dijon to avoid being trapped as La Lande was converted from an open to a closed camp. Régine went down to get him, finding him hidden by Resistance railway workers (as it had become more difficult to cross into the Red Zone restricted for future German colonization) on a train in the rubbish can of the dining car. Jérôme had no papers, but luck helped him to get back to Nancy with Régine (a story that is told in Jérôme’s book).
July, 1942: The officers of the aliens bureau warned Nancy’s Jews of an imminent roundup, thus saving around 3000 people. At the end of the month Régine and her aunt’s family fled to the Free Zone, first aided but subsequently undermined by a crooked smuggler. Jérôme also left for the Free Zone with a real-fake I.D. card made out for Hubert Hiebel, born in Metz , a madcap episode in which he crossed the demarcation line in a locomotive tender with the aid of resistance activists among the railway workers.
August, 1942: Régine and Jérôme learned that their parents had been separated from their young son Léon, who had left for Angers. He was not heard from again. Their parents were deported in convoy 31 on September 11th; their brother had been in convoy 8 on July 20th.
Régine found a job in a shoe store; Jérôme was hired by Citroën as a lathe and milling machine operator.
1943: In June Jérôme (under his false name Hubert Hiebel) was ordered to a Youth Workers camp. He complied and departed for Rumilly-en-Savoie. In August, along with a good number of the other adolescents in the camp, he was to harvest gapes near Narbonne. Scarcely back at the youth camp, he picked up the rumor that he would have to leave for the Todt camp in Normandy, and Jérôme decided to escape again and to go underground with the Resistance (in the combat groups of the Union of Jews for Resistance and Mutual Aid). At the end of 1943 and the beginning of 1944 Jérôme took part in numerous acts of resistance and succeeded in foiling several ambushes.
June 6, 1944: the allied landing
June 22nd: Jérôme was arrested at home on the rue de l’Annonciade, by the militia, commanded by a member of the Gestapo. Régine fell into the trap and was arrested as well. They were interned in the camp of Montluc and interrogated by a man whose name they were to learn only much later: Klaus Barbie. Identified as Jews, they were sent to the holding pen at Drancy instead of being shot.
July 31st – August 2nd: They were deported in convoy 77 from Drancy to Auschwitz.
A day in August in Auschwitz: Jérôme came across Michel Gelber, a friend from Nancy, interned in the La Lande camp and deported in 1942 at the same time as Léon, the young brother of Jérôme and Régine. Michel told him how one dies and “goes up through the chimney”, that such was the fate of his wife and two children, and also of Léon, who had only lasted six months, of his father Jacob, who had caught typhus after three months and been left without glasses despite his extreme myopia.
October 7th: Planes wheeled around over the camp with the tortured bodies of the members of the sonderkommando (auxiliary deportee unit) who had blown up some cremation ovens.
October 28-29: He was transferred with some but not all of the others to the Stutthof camp near Dantzig (Gdansk today) on the Baltic. In that camp Jérôme came down with typhus, but got well and survived.
Mid-December: He was transferred to the camp at Vaihingen- am-Enz, near Stuttgart. Although one of his feet was frostbitten during the transfer, he was nevertheless put to work removing the ice from the airfields.
End of January, 1945: He was trucked from Vaihingen to the Ohrdruf camp southwest of Weimar. There he was designated an undertaker, whose task was to remove the corpses.
February 12th: Jérôme was sent to the Revier (infirmary) on account of his frostbitten foot. The Russian doctor, upon learning that Jérôme was French, operated, lancing the infection that had been caused by the frostbite, saving him from mutilation and death. He lanced three more times in the following days.
April 2nd: The Ohrdruf camp was evacuated, on foot for those who were fit, by truck for those who, like Jérôme, could not walk to the camp at Erfurt. The sick and dying were jammed into the kitchen barracks, which was blown up.
April 3rd: Transfer by truck to Buchenwald.
April 8th: Among a thousand other starving and exhausted prisoners, Jérôme, suffering from an intense pain like a piston banging in the heel of his sliced-open foot, had to trudge, while soldiers finished off those unable to keep up.
April 11th: After three days of walking they arrived in Iéna.
April 12th: Jérôme and a fellow he had befriended named Martin escaped from the column, the guards having become fewer, but also more violent.
Friday, April 13, 1945: After two more miracles (some charitable Germans who gave them something to eat, and a young SS who aimed at them but couldn’t kill them), they linked up with the Americans in the area of Crossen.
May 22nd: Return to Nancy, unrecognizable because of a facial edema contracted at Crossen after swallowing his first food.
Starting in 1979 Jérôme Skorka, having gallicized his name to Scorin, spoke in schools that invited him, talking about his life between 1939 and 1945, answering the students’ questions, and accompanying them and their teachers on trips to the places of horror, but also of memory.
For his pedagogical action he was given the decoration he most admired, the Palmes Académiques, on September 28, 2008.
He was named a Knight of the Legion of Honor on February 18, 2001.
Jérôme Scorin died on January 17, 2013.[:pl]
Yerme (Jérémie) SKORKA
Jerme (Jeremiasz) Skórka urodził się w Zagórowie w Wielkopolsce 20 kwietnia 1924 r. Jego ojciec, Jakub Skórka, był rabinem. Matka, Slatka z d. Szejman, pracowała jako modystka i sprzedawała kapelusze w Słupcy. Jerme miał siostrę Rywkę i dwóch młodszych braci – Lejba (Leona) i Zalmana (Zaliego).
W 1929 r. Jakub wyemigrował do Francji, do pracy w fabryce w Nancy, gdzie mieszkała już zamężna siostra Slatki.
W 1930 r. Slatka, Rywka i jej dwóch braci dołączyło do Jakuba w Nancy. Zalman, delikatnego zdrowia, zmarł wcześniej na zapalenie płuc. Rywka została Reginą, Jerme – Jérômem, a Lejb – Leonem.
1938: rząd polski uznaje Jakuba i jego rodzinę za bezpaństwowców. Postępowanie w sprawie przyznania im obywatelstwa francuskiego zostaje zawieszone.
1940: rodzina Skórków dociera do Libourne (Bordeaux), uciekając przed nacierającą armią niemiecką. Jakub i Jérome pracują jako robotnicy rolni, Slatka i Regina przygotowują posiłki dla robotników. Chwila oddechu na wsi nie trwa długo, prawdopodobnie z powodu niewystarczająco dobrej pracy dwóch robotników rolnych. Rodzina przeprowadza się do Bordeaux, gdzie każdy znajduje zatrudnienie. Regina zajmuje się handlem.
We wrześniu 1940 r. Regina wraca do Nancy, chcąc ponownie otworzyć swój stragan, podczas gdy Vichy wydaje pierwszy „statut żydowski” (Statut des Juifs).
Grudzień 1940 r.: cała, poza Reginą, rodzina Skórków, zostaje internowana w obozie La Lande, w miejscowości Monts niedaleko Tours.
1941: Pierre Marie, zastępca Edouarda Vignerona z biura do spraw cudzoziemców w komisariacie policji w Nancy wyrabia Reginie fałszywy dowód tożsamości na nazwisko Hiebel, jako miejsce urodzenia podając Metz. Z tym dowodem Regina regularnie odwiedza swoją rodzinę w obozie.
Październik 1941: Jérome ucieka, chcąc uniknąć zamknięcia w obozie (do tej pory La Lande było obozem otwartym) i dociera do Dijon. Regina dołącza do niego, ukryta w koszu na śmieci w wagonie restauracyjnych przez kolejarzy, będących członkami ruchu oporu (wydostanie się ze strefy czerwonej stawało się coraz trudniejsze). Mimo braku dokumentów, Jerôme’owi udało się wrócić z Reginą do Nancy i umknąć przed policją w czasie aresztowania jego siostry za nielegalny handel (o tych wydarzeniach można przeczytać w książce Jerôme’a).
Lipiec 1942: policjanci z biura do spraw cudzoziemców ostrzegają Żydów z Nancy przed planowaną obławą, ratując w ten sposób około trzystu osób, którym schronienia udzielili mieszkańcy Nancy. Pod koniec miesiąca Regina i rodzina ze strony jej ciotki, wspomagana, a później szantażowana przez nieuczciwego przemytnika, przedostaje się szczęśliwie do nieokupowanej części Francji.
Jerôme z przyjaciółmi również wyrusza do strefy nieokupowanej z fałszywymi dokumentami na nazwisko Huberta Hiebela, urodzinego w Metz (granicę stref przekracza w iście nieprawdopodobny sposób, ukryty w tendrze lokomotywy przez należących do ruchu oporu kolejarzy).
Sierpień 1942: Regina i Jerôme dowiadują się, że ich rodzice rozdzielili się z młodym Leonem, który wyruszył do Angers. Nie dostaną od nich więcej wiadomości. Ich rodzice zostali deportowani w konwoju nr 31, 11 września, a ich brak w konwoju nr 8 20 lipca.
1943: w czerwcu Jerôme zostaje zmobilizowany do młodzieżowych hufców pracy (jako Hubert Hiebel). Zgłasza się do pracy i wyrusza do Rumilly w Savoie. W sierpniu, podobnie jak wielu innych nastolatków z obozu, zostaje wysłany na winobranie w pobliże Narbonne. Po jego powrocie, obóz obiega wiadomość, że tym razem zostaną wysłani do pracy dla organizacji Todt w Normandii. Jerôme znowu postanawia uciec, ukryć się i wstąpić do ruchu oporu (grup bojowych przy Union des Juifs pour la Résistance et l’Entraide). Na przełomie 1943 i 1944, Jerôme bierze udział w licznych akcjach, kilkakrotnie udaje mu się uniknąć zasadzki.
1944: 6 czerwca, lądowanie wojsk alianckich we Francji
22 czerwca: Jerôme zostaje aresztowany w mieszkaniu przy rue de l’Annonciade przez Milicję Francuską dowodzoną przez gestapowca. Regina wpada w zasadzkę i również zostaje zatrzymana. Zostają internowani w obozie Montluc. Przesłuchuje ich osoba, którą zidentyfikują dużo później: Klaus Barbie. Rozpoznani jako Żydzi, nie zostają rozstrzelani, ale wysłani do Drancy.
31 lipca-2 sierpnia: konwój nr 77 z Drancy do Auschwitz.
Jednego z sierpniowych dni w Auschwitz Jerôme spotyka Michela Gelbera, przyjaciela z Nancy, internowanego w obozie La Lande i deportowanego w tym samym czasie co Leon, młodszy brat Jerôme’a, w 1942 r. Michel opowiada mu, jak więźniowie umierają i „wychodzą przez komin”, że taki los spotkał jego żonę i dwójkę dzieci, a także Leona, młodszego brata Leona i Reginy, który wytrzymał tylko sześć miesięcy i ich ojca, Jakuba, który po trzech miesiącach zachorował na tyfus i stracił w obozie okulary, a miał dużą wadę wzroku.
7 października: nad obozem z wystawionymi na widok publiczny ciałami członków Sonderkommando, którzy wysadzili piec krematoryjny, krążą samoloty.
28 października i następnego dnia: wraz z innymi, ale nie wszystkimi, więźniami, Jerôme zostaje przeniesiony do Stutthof koło Dantizg (Gdańsk), nad Morzem Bałtyckiem. W tym obozie Jerôme choruje na tyfus, ale udaje mu się przeżyć.
Połowa grudnia: transfer do obozu w Vaihingen sur Enz, koło Stuttgartu. Jerôme po podróży ma odmrożoną stopę, ale pracuje przy usuwaniu lodu z lotniska.
1945 koniec stycznia: transfer ciężarówką z Vaihingen do obozu w Ohdruf, na południowy wschód od Weimaru. Jerôme zostaje wyznaczony na grabarza, jest odpowiedzialny za usuwanie ciał.
Koniec lutego 1945 r.: Jerôme z chorą stopą trafia do rewiru (szpitala). Lekarz Rosjanin, dowiadując się, że Jerôme jest Francuzem, operuje i nacina zakażoną stopę, żeby uratować go przed amputacją i śmiercią. W ciągu następnych dni, trzy razy powtarza nacięcie.
2 kwietnia: ewakuacja obozu Ohrdurf. Sprawni więźniowie idą na piechotę, chorzy mogący podróżować jadą ciężarówką do obozu w Erfurcie.Niepełnosprawni i umierający zostają zgromadzeni w baraku kuchennym, który zostaje wysadzony w powietrze.
3 kwietnia: transfer ciężarówką do obozu w Buchenwaldzie.
8 kwietnia: wraz z dziesięcioma tysiącami wygłodzonych, wyczerpanych więźniów Jerôme z naciętą stopą i silnym bólem w kostce, maszeruje, podczas gdy żołnierze rozstrzeliwują tych, którzy nie są w stanie iść.
11 kwietnia: trzeci dzień marszu, więźniowie docierają do Jeny.
12 kwietnia: Jerôme i jego towarzysz, Martin, korzystając ze zmniejszającej się liczby strażników (którzy stawali się coraz bardziej okrutni), uciekają z kolumny
W piątek 13 kwietnia 1945 r: po dwóch kolejnych cudownych zdarzeniach (dobrzy Niemcy, którzy ich nakarmili, młody żołnierz SS, który ma ich na muszce, ale rezygnuje ze strzału) docierają do wojsk amerykańskich w rejonie Crossen.
22 maja: powrót do Nancy z twarzą trudną do rozpoznania z powodu odmy, której nabawił się w Crossen, pochłaniając pierwsze porządne jedzenie
Począwszy od 1979 r. Jerôme Skorka, który zmienił nazwisko na francuskie Scorin, występuje jako zaproszony gość w gimnazjach i liceach, opowiada o swoim życiu między 1939 a 1945 rokiem, odpowiada na pytania uczniów, a czasami towarzyszy im i ich nauczycielom w wycieczkach do miejsc kaźni, a także – pamięci.
28 września 2008 za swoje działania na polu edukacji otrzymał odznaczenie, z którego jest najbardziej dumny – Palmes Académiques.
18 lutego 2001 r. zostaje odznaczony Legią Honorową.
Umiera 17 stycznia 2013 r.