(Source for the adjacent photo: Family archives)

Hélène FENSTER

Translated  from the biography established by the AFMD (Friends of the Foundation for the Memory of Deportation from the Allier Department):
  
Hélène Fenster was born on December 26, 1922 in Kalisz /Haliez (Poland).
She was the daughter of Moïse FENSTER and Claire Fanny née VERKAUF.
Her father died on October 5, 1936 in Strasbourg (Bas-Rhin department).
The family — Fanny, her maternal grandmother Sara, Hélène and Israël —left their residence at n° 4 Grande Rue in Strasbourg (Bas-Rhin) in July, 1939 to seek safety in Vichy (Allier department). They settled at n°5 rue de Provence, where Claire opened a hosiery shop.
She was given French citizenship as Moïse’s minor daughter by the decree published in the Journal Officiel of the French Republic on April 7, 1929, page 4158.
(Source for the first document below: Bibliothèque Nationale de France, Internet site Gallica)
The FENSTER family was repertoried as French Jews at Vichy under the terms of the French state’s anti-Semitic Law of June 2, 1941.
 
 
(Source for the two lists below: Departmental archives of the Allier department 756 W 1)
 
As an office employee she worked a secretary in the accounting department of the Messageries Hachette, which had pulled back from Paris.
 
Her grandmother, Sara VERKAUF née GOTTESMANN, died at n° 5 rue de Provence in Vichy on November 16, 1943, just 9 days before the fateful day.
 
On that Thursday, November 25, 1943 Hélène was at work. She relates: “Toward 5 o’clock the news went round: there was a roundup taking place in the shop located on the corner of the Boulevard Carnot, a hosiery wholesaler from which my mother got supplies. I rushed from work to our flat, where I should have found my mother and my brother. It became obvious that my mother and brother had been picked up and that I should in no case stay at home. I nevertheless went into the apartment and hastily got a few things together!
There I was out on the street with about 20 francs in my pocket and not knowing where to go!”
 
She was to spend several days staying here and there with trustworthy friends before finding a job with the Messageries Hachette in Clermont-Ferrand (Puy-de-Dôme department). She found a room at n° 14 rue Morel-Ladeuil.
 
She was arrested on June 22, 1944.
 
“On that June 22, 1944 (…) I was at work: at the Messageries Hachette on the rue de la Tour-Fondue near the Place de Jaude in Clermont-Ferrand. It was a room on the ground floor with about twenty desks; I was sitting in the 2^nd row… Two men in civilian clothes came in to check identity papers. When they got to me, they said in German, ‘It’s her! We’ve got her!’ “
 
She was interned in the prison of the 92^nd Infantry Regiment in Clermont-Ferrand, then transferred by train to Paris on July 15^th, and from there by bus to Drancy, where she was attributed I.D. N° 25129.
 
On July 31^st she was one of the 1300 people deported from Drancy to Auschwitz in convoy n° 77.
 
In  Le Mémorial de la Déportation des Juifs de France, Serge Klarsfeld writes about convoy n° 77: “The number of deportees was 1300. This convoy 77 (…) hauled toward the Auschwitz gas chambers more than 300 children under the age of 18. (…) 291 men were selected with I.D. numbers B 3673 to B 3963; the same for 283 women (A 16457 to A 16739). In 1945 there were 209 survivors, of whom 141 were women”.
Hélène FENSTER wrote, “The trip lasted 4 days, 3 nights: no room to lie down, the slop pail placed in the middle of the car was very soon full and running over!! It was emptied once per day.
Arrival on August 3, 1944 at Birkenau around midnight.
The train stopped, the doors of the cattle car were opened to shouts of ‘Raus! Leave your things!’, repeated until the last passenger had got off. We were groggy. Where were we?
For me it was very quickly the abyss. It was dark, barbed wire in the distance, lights, floodlights aimed at us, we could make out nothing, shouts, jostling. I know no one. Where am I? All of a sudden I found myself in a dense column, a tide of human beings, women only, surrounded by German S.S. and burly men in striped clothing, screaming, pushing us toward the ‘welcoming committee’: Mengele and his S.S. aids. Everything went very fast: go left, go right, and we advanced into the abyss.”
She was one of the 283 women selected for work duty, undressed, shaved, showered, tattooed on the 3^rd day. For Hélène it would be I.D. n° A.16711.
She was to remain in Birkenau for three months: up at 4:00 or 5:00 a.m., roll call by rows of 5, chores, selections [for death].
“Morale was relatively good for several reasons: We had arrived at Birkenau after the Allies had landed in Normandy (June 6, 1944); we could also hear the canons! The Russians were 40 kilometers [29 miles] away, news reached us from the outside Kommandos [forced labor teams], fake reports as well!!
Physical condition not too dilapidated at first (…), but gradually we were tortured by hunger, impossible to keep a bit of bread for the next day, wracked by hunger, risk of having it stolen during the night”.
On October 27^th, after an ultimate selection before MENGELE, departure for Gross Rosen. After three days, arrival at the Kratsau Labor Camp located in the Sudetenland in Czechoslovakia. At first she carried out chores in the yard, then worked in the munitions factory, in teams, one week by day, one week by night.
“The hell of Kratzau lasted 7 months.
At last during the morning of May 9, 1945 (one day after the signature of the armistice) Russian soldiers opened the doors and the gates of the camp. And so there were around 1000 women left to their own devices. No SS guards, no Russian soldiers, just starving women, drunk with joy and freedom”.
It took 15 days to get back to France, at Sarreguemines on May 27, 1945.
In Paris she was put up by the SPRUNG family, whom she had met in Vichy.
After two months she reopened the shop of her mother, who had not come back from deportation. Nor had her brother.
She was allotted a Political Deportee card on May 11, 1953.
(Source for the document below: Interdepartmental Administration for the War Veterans of Clermont-Ferrand)
On January 5, 1946 she was a shopkeeper residing at n° 2 boulevard Carnot in Vichy when she married Gabriel RAMET in the 11^th district of Paris.
Born on September 24, 1920 in Warsaw, Poland to Lejbus RAMET and Estera née KAFTAL, Gabriel Mendel RAMET was arrested on August 20, 1941 in Paris. He was to spend 22 months at Drancy before being deported on June 23, 1943 to Auschwitz in convoy n° 55. Selected for work duty and given I.D. n° 126147, he was sent to the Jawischowitz coal mines, then back to Monowitz. He took part in the January 1945 evacuation to Gleiwitz. He finally ended up at the labor camp of the Mittelbau-Dora Tunnel, where he worked on the V-1 rockets, then was evacuated to Bergen-Belsen, where he was liberated at the end of April.
(Source for the document below: Family archives)
He was allotted Political Deportee card n° 163 0146 on June 26, 1953.
(Source for the document below: Interdepartmental Administration of the War Veterans of the Puy-de-Dôme department)
Gabriel RAMET died on February 4, 1995.
Hélène RAMET née FENSTER died on March 8, 2007 at Vichy (Allier department).
 
Sources:
– Archives of the Allier Department 756 W 1, 996 W 194.01,  1289 W 91, 1799 W 138,
– Family archives
– Bibliothèque Nationale de France on the Internet site: Gallica.
– Contemporary Jewish Documentation Center
– Direction Interdepartemental Agency for the War Veterans of Clermont-Ferrand
– Public Records Bureau of Paris’s 11th district
– Klarsfeld, Serge: List of transfers to Drancy
– Klarsfeld, Serge: Memorial to the Jews Deported from France : 1942-1944  1978
– Testimony by Madame Hélène RAMET née FENSTER provided by her son Richard[:pl]

Hélène FENSTER

Urodziła się 26 grudnia 1922 r. w Kaliszu, jako córka Mojżesza i Claire Fanny z d. Verkauf.
Jej ojciec zmarł 5 października 1936 r. w Strasbourgu.
W lipcu 1939 r. rodzina – Fanny, jej babka od strony matki Sara, Hélène i Israël – opuszcza mieszkanie pod nr 4, Grande Rue w Strasbourgu i szuka schronienia w Vichy. Zatrzymują się pod numerem 5, rue de Provence, gdzie Claire otwiera sklep pończoszniczy.

Obywatelstwo francuskie otrzymuje jako nieletnia córka Mojżesza na mocy decyzji opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Republiki Francuskiej z datą 7 kwietnia 1929 r. na stronie 4158.
Zgodnie z antysemicką ustawą z 2 czerwca 1941 r. Fensterowie zostają zarejestrowani w Vichy jako Żydzi francuscy.


Hélène pracuje jako maszynistka w dziale księgowym przedsiębiorstwa dystrybucji prasy i książek Messageries Hachette, które przeniosło się do Vichy z Paryża.
Jej babka, Sara Verkauf z d. Gottesmann, zmarła 16 listopada 1943 r. w mieszkaniu pod numerem 5, rue de Province, 9 dni przed katastrofą.
W czwartek 25 listopada 1943 r. Hélène była w pracy. Tak opowiada o tym dniu:
„Około 17 roznosi się wieść, że na rogu Boulevard Carnot, w hurtowni wyrobów pończoszniczych, gdzie zaopatrywała się moja mama, była obława. Natychmiast wyszłam z pracy i pobiegłam do domu, gdzie powinnam była znaleźć moją matkę i brata, ale po drodze dotarło do mnie, że zostali zatrzymani, a ja w żadnym razie nie powinnam zostawać w domu. Mimo to weszłam do środka i w pośpiechu zabrałam kilka rzeczy!
Tak oto znalazłam się na ulicy z 20 frankami w kieszeni, nie mając pojęcia, co dalej!”
Hélène spędzi kilka dni u różnych zaufanych przyjaciół, po czym znajdzie pracę w Messageries Hachette w Clermont-Ferrand. Wynajmuje pokój pod numerem 14, rue Morel Ladeuil.
Zostaje zatrzymana 22 czerwca 1944 r.:
„22 czerwca 1944 (…) byłam w pracy, w Messageries Hachette przy rue de la Tour Fondue, niedaleko Place de Jaude w Clermont Ferrand. W pomieszczeniu na parterze stało ze dwadzieścia biurek, ja siedziałam w drugim rzędzie. Weszło dwóch mężczyzn po cywilnemu. Sprawdzali papiery. Kiedy doszli do mnie, powiedzieli po niemiecku: To ona! Mamy ją!”

Zostaje osadzona w więzieniu 92. Pułku Piechoty w Clermont Ferrand. 15 lipca pociągiem przetransportowano ją do Paryża i autobusem wysłano do Drancy. Otrzymała numer 25129.
31 lipca znalazła się w grupie 1300 osób deportowanych z Drancy do Auschwitz w transporcie nr 77.
W książce Le Mémorial de la Déportation des Juifs de France [Pamięci deportacji Żydów francuskich] Serge Klarsfeld tak pisze o transporcie nr 77: „[W tym transporcie] znalazło się 1300 osób. (…) do komór gazowych w Auschwitz wywieziono ponad 300 dzieci poniżej 18 roku życia. (…) 291 mężczyzn przeszło selekcję i otrzymało numery od B3673 do B3963; podobnie 283 kobiety (numery od A16457 do A16739). Ocalało 209 osób, w tym 141 kobiet”.
Hélène FENSTER pisze: „Podróż trwa 4 dni i 3 noce. Nie ma miejsca, żeby się położyć. Wiadro pośrodku wagonu szybko się przepełnia, a nieczystości wylewają się na podłogę! Opróżniane jest tylko raz dziennie.
3 sierpnia 1944 r. około północy wjeżdżamy do Birkenau.
Pociąg zatrzymuje się, drzwi wagonów towarowych otwierają się przy akompaniamencie krzyków: „Raus! Zostawić bagaże!”, powtarzanych do chwili, kiedy ostatni pasażer wysiada z pociągu. Stoimy ogłuszeni. Gdzie my jesteśmy?
Czuję, jakbym spadała w otchłań. Ciemno, w oddali druty kolczaste, światła, wycelowane w nas reflektory. Nic nie widać. Krzyki, przepychanki. Nie widzę nikogo znajomego. Gdzie ja jestem? Nagle znajduję się w szerokiej kolumnie, morze ludzi, wyłącznie kobiety, otoczone przez SS-manów i krzepkich mężczyzn w pasiastych ubraniach, którzy wrzaskami poganiają nas w stronę komitetu powitalnego. Doktor Mengele i jego asystenci. Wszystko dzieje się szybko: na lewo, na prawo, coraz dalej w otchłań”.
Hélène znalazła w grupie 283 kobiet, które przeszły selekcję. Kazano im się rozebrać, ogolono, skierowano pod prysznic, trzeciego dnia wytatuowano numery. Hélène otrzyma numer A.16711.
Spędzi w Birkenau trzy miesiące. Pobudka o 4 lub 5 rano, apel w rzędach po pięć, praca, selekcje.
„Nastroje były dość dobre z kilku powodów: przyjechaliśmy do Birkenau po lądowaniu aliantów w Normandii (6 czerwca 1944); poza tym słychać było strzały z armat! Rosjanie byli tylko 40 km od nas. Przez komanda pracujące na zewnątrz docierały do nas wiadomości, niekiedy plotki!!
Początkowo wyglądaliśmy nieźle (…), ale powoli zaczęliśmy cierpieć głód. Nie sposób było przechować kawałka chleba na następny dzień, głód był zbyt duży, podobnie jak ryzyko, że nocą ktoś nam go ukradnie”.
27 października, po ostatniej selekcji dokonanej przez doktora Mengele, Hélène zostaje wysłana do obozu w Gross Rosen. Po trzech dniach przeniesiono ją do obozu w Kratzau w Sudetach, w Czechosłowacji. Początkowo pracuje na terenie obozu, a następnie w fabryce amunicji, na zmiany, tydzień w ciągu dnia, tydzień w nocy.
„Piekło Kratzau trwało 7 miesięcy.
Wreszcie, rankiem 9 maja 1945 r. (dzień po zakończeniu wojny), żołnierze rosyjscy otworzyli bramy i druty obozowe. I oto prawie 1000 kobiet znalazło się na wolności. Nie było strażników SS ani żołnierzy rosyjskich, tylko wygłodzone, pijane radością i wolnością kobiety”.
27 maja 1945 r., po 15 dniach podróży, dotarła w Sarreguemines we Francji.
W Paryżu zamieszkała u rodziny Sprung, którą poznała w Vichy.
Po dwóch miesiącach otworzyła sklep swojej matki, która nie wróciła z obozu. Nie wrócił też jej brat.
Figuruje na liście ocalałych z transportu nr 77 z 31 lipca 1944 r.

Decyzją Ministra ds. kombatantów i ofiar wojennych, 11 maja 1953 r. otrzymała kartę deportowanego.

Pracuje jako sklepikarka, mieszka pod numerem 2, boulevard Carnot w Vichy. 5 stycznia 1946 r. w Paryżu wychodzi za Gabriela RAMET.
Gabriel Mendel RAMET, urodzony 24 września 1920 r. w Warszawie jako syn Lejbusa Rameta i Estery z d. Kaftal, został zatrzymany 20 sierpnia 1941 r. w Paryżu. W obozie internowania w Drancy spędził 22 miesiące. 23 czerwca 1943 r. został wysłany do Auschwitz w transporcie nr 55. Po przejściu selekcji otrzymał numer 126147. Skierowano go do kopalni węgla w Jawiszowicach, a następnie do Monowitz. W styczniu 1945 r. w grupie więźniów został ewakuowany do Gliwic, a stamtąd do obozu Mittelbau-Dora, gdzie pracował przy konstrukcji pocisków V1. Następnie trafił do Bergen Belsen, gdzie doczekał wyzwolenia w kwietniu 1945 r.


Decyzją Ministra ds. kombatantów i ofiar wojennych, 26 czerwca 1953 r. otrzymał kartę deportowanego nr 1.163.0146.

Gabriel RAMET zmarł 4 lutego 1995.
Hélene RAMET z d. FENSTER zmarła 8 marca 2007 w Vichy.
Źródła:
– Archiwum departementu Allier 756 W 1, 996 W 194.01,  1289 W 91, 1799 W 138,
– Archiwum rodzinne
– Bibliotheque Nationale de France – strona internetowa Gallica.
– Centre de Documentation Juive Contemporaine
– Direction Interdépartementale des Anciens Combattants de Clermont-Ferrand ( Międzydepartamentalny wydział ds. kombatantów w Puy-de-Dôme)
– Urząd stanu cywilnego w Paryżu, dzielnica 11
– Klarsfeld Serge, Liste des transferts à Drancy [Lista transportów do Drancy]
– Klarsfeld Serge,Mémorial de la Déportation des Juifs de France [Pamięci deportacji Żydów francuskich], 1978
– Relacja Hélène RAMET z d.FENSTER przekazana przez jej syna Richarda